Như đã chia sẻ trong bài trước, Hướng nghiệp là quá trình tự thân của mỗi người. Vậy với tư cách là cha mẹ, liệu chúng ta có thể giúp đỡ được gì cho con cái không?
Một thực trạng hiện nay khiến cho những người làm Tư vấn hướng nghiệp vô cùng vất vả, đó là Hướng nghiệp theo mùa. Mùa hướng nghiệp là mùa sau Tết, nhu cầu thường đột biến tăng vọt khi các em học sinh lớp 12 phải quyết định chọn trường, chọn nghề. Lúc ấy, cả bố mẹ và các con mới nháo nhác đi tìm kiếm các thông tin hướng nghiệp và người có chuyên môn về hướng nghiệp để có câu trả lời cho mình.
Tuy nhiên, có một điều mà các phụ huynh chưa biết, đó là mình có thể giúp con trong việc Hướng nghiệp từ rất rất sớm, khi con bắt đầu có ý thức về thế giới xung quanh. Có thể nói là từ 3-4 tuổi trở đi. Việc Hướng nghiệp càng được làm sớm thì trẻ càng dễ dàng chọn được hướng đi cho mình và có sự chuẩn bị tốt nhất cho nghề nghiệp.
Từ khi các con 3-4 tuổi, các bố mẹ đã có thể quan sát về các điểm mạnh nổi bật và những điểm hạn chế của con trong quá trình tương tác với gia đình, bạn bè, với thế giới xung quanh. Có những con đã sớm bộc lộ những năng khiếu như vẽ, ca hát, lãnh đạo, tư duy logic… Đây thực sự là những em bé may mắn và điều đó cũng giúp bố mẹ hiểu về con dễ dàng hơn. Cũng có những con không bộc lộ điểm yếu gì nổi bật thì nhiệm vụ quan sát sẽ khó khăn hơn cho bố mẹ. Trường hợp này, bố mẹ cần tăng cường cho con va chạm, trải nghiệm càng nhiều càng tốt để con được bộc lộ hết các góc cạnh và thế mạnh, điểm yếu trong con người.
Khi các con lớn dần lên, bước vào tiểu học, các môn học hạn chế trong nhà trường chỉ có thể đánh giá một phần đứa trẻ. Vậy nên ngay cả khi trẻ học chưa tốt ở trường, bố mẹ hãy đừng hoang mang và sợ hãi, lo lắng cho tương lai của con mình. Hãy thử nghĩ xem, khi chúng ta bước chân đi làm, có bao nhiêu kỹ năng và kiến thức cần có cho công việc trong khi ở nhà trường, có bao nhiêu kỹ năng và kiến thức được đánh giá bằng điểm?
Chính những phần nhà trường chưa cung cấp đủ cho các con là phần bố mẹ có thể giúp các con. Giúp thông qua việc cho con được trải nghiệm, tham gia các khóa học, các sân chơi khác nhau, gặp những người bạn ở những môi trường mới để các con tự khám phá bản thân và bố mẹ cũng có thêm cơ hội để quan sát.
Hãy thử tưởng tượng, con bạn thích lắp Lego và lắp rất đẹp từ bé. Ở trường hoàn toàn không hề có môn học nào giúp con nuôi dưỡng hoặc trau dồi kỹ năng này. Vậy bố mẹ hãy cho con theo các Câu lạc bộ ngoại khóa, nơi quy tụ các em bé thích Lego và các thầy cô giỏi môn này để con được học tập thêm từ thầy cô và các bạn, dần dần hình thành các kỹ năng rõ ràng để việc hướng nghiệp trở nên dễ hơn.
Nếu con bạn học các môn học ở trường chưa tốt, cho dù là Toán, Tiếng Việt hay Tiếng Anh, hãy cho con tham gia các Câu lạc bộ về múa hát, vẽ, đàn, thể dục nhịp điệu… vì biết đâu, con lại có trí thông minh Âm nhạc hoặc Vận động thay vì trí thông mình logic như phần lớn các bộ môn ở trường đòi hỏi.
Thông qua những trải nghiệm này, tự con cũng biết mình thích gì nhất, mình làm tốt việc gì nhất. Đồng thời, bố mẹ cũng không ngừng xác nhận cùng còn để con tin ở những cảm nhận của bản thân mà không thấy do dự, hoang mang. Bố mẹ có thể nói “Đúng, con đã làm việc đó rất ổn đấy”, “Đúng, trò đó có vẻ là điều con thích nhất trong số những trò chơi đấy”… Đừng vội đánh giá bất cứ sự yêu thích nào của trẻ là nó có cần cho tương lai hay không vì mọi sự mới bắt đầu. Hãy để con vui vẻ trải nghiệm và học tập dần để biến nó thành các kỹ năng thực thụ. Trẻ cũng có thể phải trải qua rất nhiều trải nghiệm mới tìm được thứ mình thực sự thích và say mê hàng giờ với nó mà không chán. Vậy nên bố mẹ hãy kiên nhẫn chờ con khám phá cuộc sống, khám phá bản thân mình.
Khi trẻ đã bộc lộ các điểm mạnh rõ ràng, hãy động viên khuyến khích trẻ tìm hiểu sâu về lĩnh vực đó, thực hành nhiều nhất việc đó có thể để con có cơ hội xác định trình độ, năng lực của mình. Với các trẻ cấp 2, bố mẹ có thể giới thiệu hoặc khuyến khích con tham gia các nhóm hội, diễn đàn về nghề/lĩnh vực con yêu thích. Tương tự như những trải nghiệm của con lúc bé nhưng ở tuổi này, các con đã tự tương tác và xác định được khả năng, nhu cầu của mình. Nhờ vậy mà khi phải lựa chọn ngành nghề, con sẽ không còn băn khoăn, bỡ ngỡ.
Có thể thấy, hành trình đồng hành cùng con trong Hướng nghiệp là cả một quá trình rất lâu dài nên chỉ có bố mẹ mới có thể là người làm tốt nhất. Hãy giúp con sớm nhất khi có thể các bố mẹ nhé, đừng để đến tận khi con học lớp 12!