Có nhiều bố mẹ băn khoăn không biết nên hướng nghiệp cho con từ lúc nào? Cấp 2 hay cấp 3? Nếu mình không biết cách thì hướng nghiệp cho con như thế nào?
Thực ra, các chuyên gia cho rằng việc hướng nghiệp cho trẻ con có thể bắt đầu ngay từ khi con có nhận thức về thế giới xung quanh, tầm khoảng 3 tuổi. Tất nhiên ở độ tuổi này, chẳng có chuyên gia nào giúp được con ngoài bố mẹ. Tuy nhiên, hướng nghiệp ở mỗi một giai đoạn lại có sự khác nhau.
Khi quan sát con mình lớn lên và khớp với các lý thuyết về hướng nghiệp, tôi nhận thấy bố mẹ đóng vai trò rất quan trọng trong khi các con còn bé, chưa có khả năng quan sát bản thân. Có thể nói giai đoạn này bắt đầu từ khi con 2-3 tuổi cho tới khi con học hết cấp 1.
Trong giai đoạn này, các bố mẹ quan sát con trong các hoạt động vui chơi, tương tác với thế giới xung quanh. Tôi tin là bố mẹ nào cũng thực hiện việc này và ghi nhận, hình thành những ý niệm nhất định về các thiên hướng của con cái. Tuy nhiên, điều tôi muốn nói là các bố mẹ nên chia sẻ với các con những quan sát của mình để con cũng để ý hơn và quan sát bản thân thêm hoặc thử các hoạt động khác tương tự để khám phá thêm về năng lực và sở thích của con.
Ví dụ: khi thấy con thích vẽ, bố mẹ có thể nói với con: Con có vẻ thích vẽ nhỉ! Con chỉ thích vẽ người thôi hay con thích vẽ cả một bức tranh hoàn chỉnh? Con thích vẽ nét thôi hay là con thích tô màu? Con có thấy việc chọn màu để tô có khó không? Nếu con không thích tô màu, mình có thể mời con tham gia các hoạt động khác: hay là con vẽ trên giấy màu đi, xong chơi trò cắt dán, đỡ phải tô màu. Hoặc hay là con thử dùng đất màu nặn cho nó giống hình người…
Ở lứa tuổi nhỏ, các con thường bị ảnh hưởng nhiều bởi những người nuôi dưỡng, chăm sóc: ông bà, bố mẹ, thầy cô nên sẽ có những mong muốn làm nghề giống như những người này. Tuy nhiên, nếu bé có những thiên hướng khác, bố mẹ cũng đừng ngại ngần cho con tiếp xúc với thế giới đó nhờ vào sự hiểu biết và mối quan hệ của mình. Có thể cho con gặp các cô chú làm nghề con ước mơ, để con được trải nghiệm, được tiếp xúc với người thật việc thật, xem mình có thực sự mơ nghề đó không.
Giai đoạn này có thể con làm rất nhiều hoạt động nhưng không nhớ được nhiều thì bố mẹ là kho dữ liệu tuyệt vời cho con, làm tiền đề cho con khám phá bản thân trong những giai đoạn sau.
Tuy nhiên, để các con khai thác được kho dữ liệu vô giá này, điều quan trọng là bố mẹ phải tạo được một không gian thật cởi mở và tin cậy để các con muốn chia sẻ và nhờ đó, bố mẹ chia sẻ lại với con những dữ liệu mình đã tích lũy, lưu giữ giúp con. Chính điều này khiến cho tôi luôn tâm niệm rằng hành trình hướng nghiệp xuất phát từ trái tim, từ tình yêu thương bố mẹ dành cho con, giúp đỡ con và sau này là từ tình yêu thương của con với bản thân mình để chọn cho mình được một nghề mà mình thấy yêu thích, đam mê.
Việc tương tác, chia sẻ với con từ khi còn nhỏ về các thói quen, sở thích, thiên hướng, năng lực khiến cho các con ý thức tốt hơn về bản thân, có thói quen quan sát bản thân nhiều hơn.
Giai đoạn tuổi teen thường được gọi là giai đoạn khủng hoảng Định danh, trẻ hoang mang không biết mình lớn lên sẽ là người như thế nào, có điểm mạnh điểm yếu gì, định vị bản thân ra sao trong thế giới này. Vậy nên nếu các con được bố mẹ chia sẻ và tạo điều kiện tốt về việc hiểu bản thân ngay từ khi còn nhỏ, tuổi teen sẽ đi qua nhẹ nhàng và dễ dàng hơn một chút.
Từ giai đoạn cấp 2, các con bắt đầu thoát ly khỏi vòng tay bố mẹ và có những hoạt động hướng ra ngoài nhiều hơn nên điều kiện quan sát các con cũng khó hơn. Hơn nữa, các con con có mong muốn tự khẳng định mình nên việc định hướng, tương tác của bố mẹ cũng gặp nhiều trở ngại. Tuy nhiên, nếu quan hệ đôi bên hữu hảo, chúng ta cũng sẽ yên tâm mà trao lại cho con kho dữ liệu chúng ta thu thập được từ khi con còn nhỏ để con tiếp tục kế thừa, tự quan sát và khám phá bản thân. Tất nhiên việc quan sát con không dừng lại ở đây nhưng sẽ ít hơn so với dạo trước.
Tựu chung lại, việc hướng nghiệp có thể làm từ khi con còn rất bé. Trước cấp 2, bố mẹ đóng vai trò là bộ nhớ và là tư duy quan sát bản thân, mở rộng tầm nhìn về thế giới nghề nghiệp cho con cái. Từ cấp 2 trở đi, bố mẹ là bạn đồng hành để cùng con tìm hiểu sâu về bản thân và nghề nghiệp phù hợp, từ đó con đưa ra các lựa chọn tốt nhất cho mình. Lúc này, nếu có khó khăn cần tháo gỡ mà bố mẹ và con đều loay hoay, chúng ta mới cần sự hỗ trợ của chuyên gia.
Hãy bắt đầu sự nghiệp hướng nghiệp cho con sớm nhất có thể nhé! Và hãy bắt đầu từ việc vun đắp một mối quan hệ thật cởi mở với các con.
ThanhBình